O próchnicy najczęściej mówi się po prostu jako chorobie zębów. To oczywiście prawda, ale jej następstwa mogą dotyczyć nie tylko zębów i nie tylko jamy ustnej. Dziś już wiadomo, że próchnica wpływa na organizm na wiele sposobów.
Czym jest próchnica?
Próchnica to zakaźna choroba bakteryjna zębów, w której dochodzi do demineralizacji części nieorganicznej zęba. Wywoływana jest przez bakterie tworzący płytkę nazębną. Jest to najpowszechniejsza choroba jamy ustnej – według WHO atakuje ona zęby 60-90% dzieci i niemal wszystkich dorosłych.
Jak rozpoznać objawy próchnicy?
Na początkowych etapach choroby próchnica może rozwijać się bezobjawowo, jednak dość szybko widoczne stają się pierwsze oznaki choroby.
- Na zębach pojawiają się zlokalizowane przebarwienia (lub odbarwienia).
- Ból zęba, jeden z najpowszechniejszych, choć niespecyficznych objawów próchnicy.
- Wrażliwość na ciepło i zimno, kiedy dochodzi do częściowego odsłonięcia zakończeń nerwowych w jamie ustnej pacjenta i podrażnień.
- Widoczne ubytki zębowe.
- Nieprzyjemny zapach z ust.
Jaki jest wpływ próchnicy na nasze ciało?
Próchnica nie jest tylko chorobą twardych tkanek zęba, ale przede wszystkim infekcją bakteryjną o zmiennym zasięgu. Przedostawanie się bakterii do innych obszarów ciała, a także nawykowe unikanie sytuacji wywołujących dolegliwe objawy próchnicy, w tym ból, mogą prowadzić do wielu zmian o różnorakim charakterze.
Jakie choroby może wywoływać próchnica?
- Choroby zębów i jamy ustnej
Próchnica może generować choroby przyzębia, ale także przyczyniać się do powstania nawyku zgrzytania zębami lub wpływać na wady zgryzu. Choroby dziąseł mają najczęściej etiologię bakteryjną, natomiast wady zgryzu wynikają z patologicznego zgryzu nawykowego – pacjent, aby uniknąć dolegliwości bólowych, wykształca nieprawidłowe wzorce żucia czy mowy.
- Infekcje ucha
Jest to dość powszechne następstwo próchnicy zwłaszcza u dzieci, gdzie dochodzi do migracji bakterii przez kanał słuchowy. Zresztą dzieci w ogóle są bardziej narażone na wszystkie konsekwencje wynikające z rozsiewania bakterii próchnicy po całym organizmie, zwłaszcza że system odpornościowy w młodym wieku nie działa jeszcze zupełnie poprawnie.
- Zaburzenia odżywiania i choroby układu pokarmowego
W związku z dolegliwościami bólowymi pacjenci mogą zmieniać dietę lub unikać posiłków. To w połączeniu z pewnym potencjałem przenikania bakterii do układu pokarmowego sprawia, że zarówno zlokalizowane, jak i ogólnoustrojowe objawy pojawiają się relatywnie często, aczkolwiek głównie w stanach zaawansowanej próchnicy.
- Zgorzel gazowa
Jest to poważna choroba, która wymaga natychmiastowej interwencji chirurgicznej, a do której może dochodzić między innymi poprzez niekontrolowane namnażanie się bakterii próchnicy. Są to przypadki sporadyczne, ale zważywszy na olbrzymie ryzyko, jakie wiąże się z tą chorobą, konieczne jest błyskawiczne podjęcie konkretnych działań. Zgorzel może być chorobą śmiertelną.
- Zakażenia i stany zapalne
Jeśli bakterie niszczące zęby nabędą zdolność migracji, mogą powodować stany zapalne i zakażenia gardła, płuc, wsierdzia, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, a nawet zakażenia ogólnoustrojowe. Bakterie bytujące w jamie ustnej poza nią mogą negatywnie wpływać na zdrowie całego organizmu.
- Choroby układu krążenia i serca
Istnieją badania sugerujące związek nieleczonej próchnicy ze zwiększonym ryzykiem chorób serca, w tym z zawałami. Mechanizm nie jest w pełni poznany, natomiast obserwuje się przyspieszone odkładanie blaszki miażdżycowej, a podejrzewać można także, że bakterie docierające do całego organizmu mogą przeciążać układ krwionośny długofalowo.
- Powikłania w ciąży
Bakterie z powierzchni zębów mogą po przeniknięciu do krwioobiegu obciążać organizm przyszłej matki. Nieleczona próchnica może prowadzić do powikłań w ciąży, takich jak przedwczesny poród, niski wskaźnik urodzeń oraz zwiększone ryzyko infekcji u noworodków. Ten temat również jest nadal przedmiotem intensywnych badań.
Jak dbać o zęby, żeby uniknąć próchnicy?
Profilaktyka próchnicy sprowadza się do dwóch filarów: codziennej higieny oraz regularnych wizyt kontrolnych w gabinecie stomatologicznym.
Codzienna profilaktyka próchnicy polega na regularnym szczotkowaniu zębów, procedurze płukania jamy ustnej i nitkowania przestrzeni międzyzębowych lub używania irygatora. Chodzi o to, żeby z powierzchni szkliwa usunąć maksymalnie dużą liczbę bakterii, które posiadają zdolność przekształcania cukrów w substancje niszczące szkliwo.
Należy używać niezniszczonych szczoteczek i dobrej jakości past do zębów, które pozwalają dbać o zdrowe zęby. Istotnym elementem profilaktyki jest też prawidłowa dieta, która pozwala wyeliminować długotrwałe zakwaszenie jamy ustnej występujące po niektórych typach posiłków, a sprzyjające szybszemu rozwojowi próchnicy.
W gabinecie stomatologicznym można – poza okresowym przeglądem stanu zdrowia – skorzystać z usuwania osadu i płytki nazębnej. Kamień nazębny stanowi środowisko rozwoju bakterii i może uniemożliwiać usunięcie ich w czasie codziennej dbałości o zęby. Regularne przeglądy stanu zdrowia pozwalają też wychwycić odwapnienia mogące być ogniskami, w których będzie szybko dochodziło do powstawania ubytków próchniczych.
Warto też skonsultować się z dentystą w zakresie usuwania wad zgryzu – spora część z nich może zwiększać ryzyko wystąpienia próchnicy. Leczenie ortodontyczne nie może zupełnie próchnicy zapobiec, jednak w wielu przypadkach eliminuje jeden z czynników ryzyka rozwoju zmian próchniczych, czyli mechaniczne uszkodzenie szkliwa, do którego dochodzi w związku z nieprawidłowym zgryzem.
W jaki sposób leczy się próchnicę?
Próchnicę w początkowym stadium można wyleczyć nawet bez interwencji stomatologicznej, jednak najczęściej konieczne jest mechaniczne usunięcie obszarów zajętych przez zmiany chorobowe i wypełnienie ubytków. Lekarz dentysta może zastosować plombę lub koronkę, aby zabezpieczyć i wzmocnić ząb po leczeniu.
W skrajnych przypadkach, gdy próchnica jest bardzo zaawansowana i dotyczy korzenia zęba, może być konieczne wykonanie leczenia kanałowego lub ekstrakcja zęba. Dokładna procedura jest zawsze przygotowywana po diagnozie konkretnego przypadku. To konieczne, ponieważ próchnicę dzieli się na kilka typów klinicznych, których leczenie wymaga nieco innej metodologii.
Leczenie próchnicy w HCentrum
Niezależnie od tego, jakie choroby wywołuje próchnica poza jamą ustną, to już nawet mając do czynienia tylko z niewielkim uszkodzeniem twardych tkanek zęba, należy skonsultować się z dentystą, żeby uniknąć poważniejszych problemów. Można w miarę łatwo zapobiegać próchnicy, ale kiedy już się pojawi, to jej usunięcie na wczesnych etapach nie jest szczególnie nieprzyjemne i pozwala nie tylko oszczędzić pacjentowi dalszych powikłań, ale nawet nie wymaga skomplikowanych opracowań dentystycznych. Umów się na wizytę już dziś i pozbądź się problemu. Nie czekaj dłużej, bo nieleczona próchnica niszczy nie tylko zęby.
