Bruksizm – co to jest? Objawy, leczenie, skutki

Bruksizm to jedna z tych przypadłości, które od mniej więcej 30 lat diagnozuje się coraz częściej. Winą obarcza się coraz wyższy poziom stresu, ale tak naprawdę trudno powiedzieć, jakie są przyczyny pierwotne. Nie ma jednak najmniejszych wątpliwości, że bruksizm wpływa negatywnie nie tylko na komfort życia, ale i na stan zdrowia zębów.

Czym jest bruksizm?

Bruksizm często jest określany po prostu jako zgrzytanie zębami, natomiast ścisła definicja wymaga dookreślenia, że w ataku bruksizmu zaciskamy szczęki w czasie snu, więc jest to przypadłość klasyfikowana jako parasomnia. Jest on także zaliczany do kategorii zaburzeń ruchu w obrębie narządu żucia. Najczęściej bruksizm dotyka osoby w wieku 25-45 lat, ale coraz częściej diagnozuje się tę chorobę i u dzieci, i u osób starszych.

Przyczyny bruksizmu

Bruksizm może mieć różne podłoże – mówi się jednak o przyczynach bezpośrednich, nie wiadomo jednak, jaka jest przyczyna pierwotna, choć w etiologii pewną rolę odgrywa czynnik genetyczny. Aby jednak u pacjenta rozwinęła się ta dolegliwość, potrzebne są dodatkowe bodźce wyzwalające. Mogą to być:

• wysoki poziom stresu: zwiększa się wtedy napięcie mięśni, a w czasie snu, kiedy pacjent nie ma pełnej kontroli nad układem ruchu, może dojść do tego nieświadome zaciskanie zębów;
• wady zgryzu: pacjenci z wadami zgryzu zgrzytają zębami nieświadomie, chcąc pozbyć się dyskomfortu związanego z nieprawidłowym wzajemnym ułożeniem powierzchni zębów;
• niedobory mineralne: postuluje się, że przyczyną zgrzytania zębami może być niedobór magnezu lub wapnia, pierwiastków odpowiedzialnych za utrzymanie prawidłowego napięcia mięśni;
• zmiany w układzie nerwowym: dysfunkcja układu nerwowego, która prowadzi do zaburzenia równowagi hormonalnej, może wywoływać wszystkie fizjologiczne objawy stresu, w tym zwiększone napięcie mięśni twarzy;
• częste żucie gumy: uważa się, że często żucie gumy może objawiać się odruchowym zaciskaniem zębów również w czasie snu.

Bruksizm może pojawić się jako choroba wtórna u pacjentów ze źle dopasowanymi wypełnieniami lub protezami, niekiedy łączy się go z nałogami i może być objawem towarzyszącym chorobom stawów skroniowo-żuchwowych. Nie wszystkie z tych przyczyn są równie częste, a dziś zdecydowanie podkreśla się wpływ braku równowagi emocjonalnej na zwiększone ryzyko wykształcenia bruksizmu.

Objawy bruksizmu

Jako że do nasilenia bruksizmu dochodzi w czasie snu, trudno samodzielnie stwierdzić występowanie tej przypadłości po samym zgrzytaniu zębami. Znacznie częściej pierwszymi sygnałami świadczącymi o toczącym się procesie chorobowym mogą być:

• bóle głowy (szczególnie przewlekły ból głowy, dla którego nie udaje się znaleźć innej przyczyny);
• bóle w stawach skroniowo-żuchwowych lub ich otoczeniu;
• zwiększona częstość występowania chorób zębów i dziąseł.

Niekiedy jako objawy bruksizmu podaje się też mechaniczne uszkodzenia zębów lub trwałe zwyrodnienia stawów, natomiast wtedy, kiedy dochodzi do tak silnych zmian, zwykle oznacza to, że zostały przegapione wszystkie wcześniejsze sygnały.

Leczenie bruksizmu – metody

Niektóre przyczyny zgrzytania zębami mogą wymagać wizyty u lekarza POZ lub na przykład psychologa: leki uspokajające czy terapia behawioralno – poznawcza będą pomocne, jeśli u podstaw choroby leży stres, jednak bardzo często w leczeniu bruksizmu największą rolę odegrać musi stomatolog.

• Usunięcie źle założonych wypełnień i zastąpienie ich prawidłowymi wypełnieniami może wyeliminować bruksizm, podobnie jak prawidłowe dopasowanie mostów lub koron. Poprawnie przeprowadzony zabieg z zakresu protetyki stomatologicznej może uchronić od groźnych powikłań.
• Diagnostyka i leczenie chorób stawu skroniowo-żuchwowego także pozwala wyeliminować zgrzytanie zębami w trakcie snu i łagodzi napięcie mięśniowe.
• Usunięcie wad zgryzu nie tylko leczy z bruksizmu, ale przede wszystkim jest ważne w profilaktyce. Nieprawidłowy zgryz jest jedną z najczęstszych przyczyn tej choroby.
• W niektórych przypadkach stosuje się szynę relaksacyjną – to specjalna nakładka na zęby szczęki, która chroni zęby dolne i górne przed ocieraniem się o siebie. Pozwala skutecznie przeciwdziałać niektórym konsekwencjom bruksizmu.

Konsekwencje niepodjęcia leczenia bruksizmu – powikłania

Nieleczony bruksizm niesie ze sobą poważne konsekwencje i wiążą się z nim bolesne dolegliwości, które wcale nie muszą ograniczać się jedynie do jamy ustnej.

• Skutkiem zaciskania zębów jest zwiększone ryzyko i cięższy przebieg chorób zębów i przyzębia, pojawia się także nadwrażliwość zębów i dziąseł.
• Bruksizm może doprowadzić do pękania szkliwa, co osłabia strukturę zębów i może w konsekwencji prowadzić nawet do ich pęknięcia.
• Silny nacisk może z czasem prowadzić do wypadania zębów i niekorzystnej przebudowy kości żuchwy i szczęki.
• Trwałemu zwyrodnieniu mogą ulec stawy skroniowo-żuchwowe, mogą też pojawić się zaburzenia słuchu lub uporczywe bóle głowy niereagujące na podstawowe leki.

Czy da się wyleczyć bruksizm domowymi metodami?

Jedynym przypadkiem, w którym można wyleczyć bruksizm domowymi metodami jest zastosowanie na własną rękę technik relaksacji, jeśli zgrzytanie zębami ma podłoże nerwowe. Ponieważ jednak do wykształcenia bruksizmu już doszło, można założyć, że pacjent nie będzie sobie w stanie samodzielnie poradzić z takim problemem. Jeśli przyczyny są inne, leczyć bruksizm można jedynie po konsultacji z odpowiednim lekarzem.

Jak zmniejszyć ból wywołany bruksizmem?

• Okłady – zasadniczo zaleca się zimne, co ma zmniejszać stan zapalny, jednak niektórzy pacjenci dobrze reagują też na okłady ciepłe, zwłaszcza jeśli problemem są napięte mięśnie.
• Delikatny masaż twarzy – rozluźnia mięśnie, pozwala się zrelaksować i zmniejszyć silne napięcie nerwowe.
• Leki przeciwbólowe – można je stosować doraźnie, jednak nie leczą one przyczyn. Poza tym bruksizm nocny często powoduje uporczywy ból, który nie ustępuje po zastosowaniu NLPZ (niesterydowych leków zapalnych)

U jakiego specjalisty można podjąć leczenie bruksizmu?

Pierwszym kontaktem powinien być lekarz stomatolog, który oceni uszkodzenia i będzie mógł działać już w początkowej fazie choroby, zapobiegając jej postępowaniu. Jeśli masz problem z bruksizmem, zgłoś się do naszej kliniki – będziemy w stanie przeprowadzić pełną diagnostykę i stworzyć odpowiedni plan działania zarówno w początkowych fazach choroby, jak i bardziej zaawansowanych.