Zgorzel zęba to powikłanie po nieleczonym zapaleniu miazgi zęba. Jeśli stan zapalny miazgi staje się nieodwracalny, a leczenie nie zostanie wdrożone, może dojść do martwicy zęba. W efekcie występuje trudny do wytrzymania ból, a także mogą pojawić się groźne powikłania — zarówno dla jamy ustnej, jak i całego organizmu. Dowiedz się, czym jest i jak wygląda zgorzel zęba oraz jak można ją leczyć.
Co to jest zgorzel zęba?
Jak powstaje zgorzel zęba? Da się to streścić w taki sposób, że jeśli dochodzi do zaawansowanej próchnicy, bakterie beztlenowe docierają do najgłębszych struktur zęba. Ząb składa się bowiem ze szkliwa, zębiny i miazgi zęba. Pierwsza tkanka jest najtwardsza w organizmie. Wykazuje wysoką odporność, ale z czasem mogą ją zainfekować bakterie próchnicowe. Przez ubytek tkanek może dojść do infekcji zębiny, która jest nieco miększa. Dalej dochodzi do infekcji miazgi zęba. To tkanka unerwiona i ukrwiona, odpowiedzialna za odżywienie zęba. W tym wypadku występuje silny ból zęba, z czasem niemożliwy do zahamowania z pomocą leków.
Jeśli nie zostanie wdrożone leczenie, może dojść do powolnego obumarcia miazgi, czyli martwicy zęba. Niestety, stan ten nie rozwiązuje problemy. Proces gnilny powoduje nieznośne dolegliwości bólowe. Może także objąć okoliczne tkanki, powodując trudne do wyleczenia powikłania. Zgorzel zęba przebiega z wytwarzaniem szkodliwych gazów powstających podczas procesów gnilnych miazgi. Bakterie beztlenowe także działają ze znaczną intensywnością, przez co nieleczona zgorzel zęba jest bardzo uciążliwa dla pacjenta.
Gdy tylko chory ząb powoduje pulsujący ból nasilający się podczas jedzenia, należy jak najszybciej udać się do gabinetu stomatologicznego. W niektórych stanach zapalnych miazgi nie ma potrzeby leczenia kanałowego. Jeśli będzie potrzebne, po usunięciu zainfekowanej miazgi ząb będzie możliwy do zachowania, a zgorzel miazgi nie wystąpi.
Ze względu na stopień zajęcia miazgi wyróżniamy zgorzel częściową i zgorzel całkowitą. Zgorzel zaczyna się w komorze zęba i następnie przenika dalej, może więc znaleźć się także w korzeniach zęba. Z kolei pod kątem rodzaju zgorzeli dzielimy ją na otwartą i zamkniętą. Zamknięta rozwija się w sytuacji, w której gazy nie mogą opuścić komory zęba. Jeśli jednak ząb jest znacznie uszkodzony, zgorzel może być otwarta, a gazy mogą się ulatniać.
Jakie są przyczyny zgorzeli zęba?
Przyczyną powstania zgorzeli zęba jest nieodwracalne zapalenie miazgi. W niektórych przypadkach może ono bowiem zostać zahamowane poprzez oczyszczenie zęba i zastosowanie specjalnych środków. Jeśli jednak taka interwencja nie zostanie wdrożona, niezbędne jest leczenie kanałowe. Gdy go nie ma, nieuchronnie występuje martwica, czyli zgorzel zęba. Przyczyny są następujące:
- nieodpowiednia higiena jamy ustnej — niedostateczne usuwanie płytki nazębnej, niestosowanie płynów do płukania i nici dentystycznej,
- ekspozycja na promieniowanie, także w leczeniu chorób onkologicznych,
- zła dieta bogata w cukry proste,
- urazy mechaniczne — głębokie złamania, zwichnięcia zęba.
Najczęściej jest to jednak zaniedbanie pacjenta, czyli silna próchnica. Także po urazach, w których zostanie odsłonięta miazga, należy skorzystać z leczenia kanałowego.
Jakie są objawy zgorzeli zęba?
Zgorzel zęba to stan wyjątkowo uciążliwy dla pacjenta. Proces gnilny w miazdze zęba wywołuje trudne do wytrzymania symptomy. Najbardziej czytelnym dla pacjenta jest ból. Nie da się go zwykle uśmierzyć dostępnymi bez recepty lekami. Poniżej wymieniamy objawy. Zgorzel zęba manifestuje się przez:
- bardzo silny ból zęba,
- silna tkliwość zęba na nagryzanie pokarmów,
- nieprzyjemny zapach z ust,
- zmianę koloru zęba na siny, brunatny, brązowy,
- opuchliznę dziąseł i policzka,
- nieprzyjemny, gnilny posmak w ustach,
- gorączkę.
Może także wystąpić migrena towarzysząca gorączce.
Zgorzel zęba – leczenie
Leczenie zgorzeli zęba wymaga natychmiastowej interwencji stomatologa. W przeciwnym wypadku z wnętrza zęba stale uwalniają się szkodliwe bakterie. Dla utrzymania zdrowia jamy ustnej kluczowe jest zahamowanie tego procesu, by nie dopuścić do zapalenia okostnej, infekcji okalających tkanek czy rozsiania infekcji. Pacjenci często zastanawiają się, czym grozi nieleczona zgorzel. Stan ten nie ustępuje samoistnie. Zgorzel miazgi może doprowadzić nawet do sepsy.
Leczenie kanałowe (endodontyczne)
Jeśli stan zęba na to pozwala, lekarz może podjąć próbę leczenia kanałowego. Zabieg polega na dokładnym oczyszczeniu komory zęba i kanałów pod mikroskopem oraz opracowaniu korzenia zęba. Następnie aplikuje się do niego środek zastępczy — gutaperkę, czyli materiał, który wypełnia ząb i zapobiega ponownym infekcjom. Ząb zamyka się przy użyciu plomby, możliwe jest zastosowanie odbudowy protetycznej.
Leczenie farmakologiczne
W wyleczeniu zgorzeli zęba może być przydatne leczenie farmakologiczne. Stosuje się je zwłaszcza po ekstrakcji zęba. Samo nie jest jednak wystarczające, gdy doszło do obumarcia tkanek, a pacjent chciałby uniknąć leczenia endodontycznego. Lekarz stomatolog może zdecydować się na antybiotyki. Także w leczeniu powikłań zgorzeli można zastosować środki przeciwbakteryjne. Dodatkowo pacjent może poprosić o receptę na leki przeciwbólowe.
Zabiegi chirurgii stomatologicznej
Jeśli zgorzel poprzez bakterie atakuje okoliczne tkanki, niezbędne są zabiegi w ich obszarze. Wykonuje się procedury takie jak resekcja wierzchołka korzenia zębowego, radiesekcja korzenia, hemisekcja oraz potencjalnie ekstrakcje.
Ekstrakcja zęba
Ekstrakcja to rozwiązanie ostateczne, dlatego wcześniej postępowaniem zalecanym jest leczenie endodontyczne. Ekstrakcję wykonuje się w sposób odpowiedni dla danego zęba, najpierw doprowadzając do jego zwichnięcia, a następnie przez kombinację ruchów opracowanych przez stomatologię. Wskazane jest jak najszybsze uzupełnienie braku zębowego poprzez koronę, most lub implant.
Gdzie najczęściej pojawia się zgorzel zęba?
Zgorzel zęba pojawia się przede wszystkim na skutek rozległej próchnicy (opcjonalnie urazu). Dotyczy zęba martwego. Poniżej zebraliśmy także inne przypadki, w jakich może wystąpić martwica.
Zgorzel zęba martwego
Do zgorzeli może dojść poprzez zapalenie miazgi zębowej. Jeśli stan ten nie zostanie rozwiązany przez leczenie odpowiednie dla stopnia zaawansowania, zapalenie prowadzi do obumarcia zęba. Wówczas rozwija się martwica.
Zgorzel zęba pod plombą
Zgorzel może wystąpić pod wypełnieniem stomatologicznym. Zdarza się, że pacjenci w takim przypadku nie doświadczają silnego bólu — raczej bagatelizują dolegliwości bólowe. Sygnałem alarmującym jest zmiana koloru zęba i nieprzyjemny zapach oraz posmak.
Zgorzel zęba po leczeniu kanałowym
Zgorzel zęba może wystąpić po leczeniu endodontycznym. Zdarza się to u niedoświadczonych stomatologów oraz lekarzy, którzy nie stosują narzędzi optycznych takich jak mikroskop. Wynika z niedokładnego oczyszczenia korzeni i usunięcia zmian próchniczych miazgi przed zamknięciem zęba. W tym wypadku konieczne jest ponowne otwarcie tkanek i dokładne wyczyszczenie komory zęba oraz kanałów.
Zgorzel zęba po ekstrakcji
Zgorzel może wystąpić po ekstrakcji. Zdarza się, gdy okoliczne tkanki są zainfekowane przez zmiany martwicze. W takiej sytuacji stosuje się antybiotyki.
Zgorzel zęba mlecznego
Zgorzel może wystąpić u dziecka na zębach mlecznych. Leczenie jest takie samo jak u dorosłych, przy czym możliwe jest także usunięcie zęba. Należy przy tym pamiętać, że przedwczesna utrata zęba u dziecka może spowodować wady zgryzu.
Diagnostyka zgorzeli zęba
Zgorzel diagnozuje się poprzez wywiad i oględziny oraz RTG zęba. Takie badanie pozwala doskonale rozpoznać martwicę.
Jakie są konsekwencje nieleczenia zgorzeli zęba?
Należy jak najszybciej usunąć zgorzel zęba, by nie dopuścić do infekcji tkanek okolicznych. Nieleczona zgorzel zęba może prowadzić do problemów takich jak zniszczenie kości w okolicy korzenia zęba, stan zapalny okostnej czy przedostanie się bakterii do krwioobiegu.
Czy zgorzel zęba może wpływać na zdrowie całego organizmu?
Ze względu na to, jaką chorobą jest zgorzel zęba, objawy początkowo są ograniczone do jamy ustnej. Z czasem bakterie beztlenowe występujące podczas procesu gnilnego mogą prowadzić do poważnych powikłań. Możliwe są uszkodzenia układu krążenia, zapalenia mięśnia sercowego, kłębuszkowe zapalenie nerek, reumatoidalne zapalenie stawów, zapalenie wsierdzia, sepsa, udar mózgu.
Jak długo trwa leczenie zgorzeli zęba?
Leczenie zgorzeli po zastosowaniu endodoncji jest natychmiastowe. Pacjent może nadal doświadczać dolegliwości bólowych, które jednak samoistnie ustępują.
Czy zgorzel zęba może powrócić?
Zgorzel zęba nie powinna powrócić. Zapobiega temu zaawansowane leczenie i stosowanie środków antyseptycznych. Ząb po leczeniu kanałowym jest martwy — nie powinno w nim dochodzić do procesów gnilnych. Może jednak się zdarzyć, że oczyszczenie komory zęba i kanałów nie przebiegło prawidłowo. Wówczas zgorzel wraca, a pacjent musi ponownie udać się do gabinetu stomatologicznego.
Jak zapobiegać zgorzeli zęba?
Wiemy, jak leczyć zgorzel zęba — a jak jej zapobiegać? Najważniejsze jest profesjonalne leczenie zęba zainfekowanego zaawansowaną próchnicą. Pamiętajmy, że stan zapalny miazgi może być odwracalny. Wówczas wystarczy oczyszczenie zęba i zastosowanie środka regenerującego. Jeśli jednak zapalenie miazgi jest nieodwracalne, niezbędne jest leczenie endodontyczne. Wdrożone wystarczająco wcześnie sprawia, że zgorzel gazowa zęba się nie rozwija.
Czy można wyleczyć zgorzel zęba domowymi sposobami?
Nie, nie można wyleczyć zgorzeli zęba domowymi sposobami. Niemożliwe jest samodzielne zwalczenie martwicy.
