Suchy zębodół to bolesne powikłanie występujące dość powszechnie po ekstrakcji zęba. Profesjonalnie nazywany jest poekstrakcyjnym zapaleniem zębodołu. Nieleczony może prowadzić do powstania ropnia, a nawet zapalenia kości. Dowiedz się, jak się objawia, z czego wynika i jak skutecznie walczyć z przykrymi symptomami.
Co to jest suchy zębodół?
Suchy zębodół — poekstrakcyjne zapalenie zębodołu, czyli bolesne powikłanie po ekstrakcji zęba, występuje dość powszechnie — szacuje się, że 4% pacjentów doświadcza go po zabiegu. Najczęściej powstaje w żuchwie po usunięciu zębów trzonowych, zwłaszcza dolnej ósemki.
Jest to stan zapalny, który występuje, jeśli proces gojenia przebiega nieprawidłowo. Po ekstrakcji zęba w miejscu po usuniętym zębie powinien uformować się skrzep. Zdarza się, że skrzepu krwi jednak nie ma — przyczyną może być między innymi niedostateczna zawartość śliny lub jej nieprawidłowy skład. Innym powodem może być nieodpowiednia higiena jamy ustnej — skrzepu nie należy usuwać ani dotykać językiem.
W przypadku braku skrzepu mogą zostać odsłonięte tkanki, w tym kość lub pozostałości zęba. W takiej sytuacji występują silne dolegliwości bólowe, które mogą promieniować aż do ucha i oka.
Jakie są przyczyny powstawania suchego zębodołu?
Ryzyko wystąpienia suchego zębodołu wzrasta z wiekiem. W grupie podwyższonego ryzyka są między innymi pacjenci po 40 roku życia. Poniższe czynniki także odgrywają dużą rolę w powstawaniu choroby:
- palenie papierosów,
- infekcje i stany zapalne jamy ustnej,
- cukrzyca,
- choroby nowotworowe,
- nadciśnienie tętnicze,
- miażdżyca,
- aktywne infekcje wirusowe,
- choroby immunologiczne,
- niedostateczna ilość śliny,
- resztki po usunięciu zęba,
- niedokrwienie tkanek przez znieczulenie podczas zabiegu ekstrakcji zęba,
- stosowanie doustnej antykoncepcji hormonalnej,
Pamiętajmy przy tym, że można zapobiec wystąpieniu suchego zębodołu — przede wszystkim stosując odpowiednią higienę jamy ustnej.
Suchy zębodół – objawy
Objawy suchego zębodołu występują zwykle pomiędzy drugim a piątym dniem po zabiegu ekstrakcji zęba. Warto je zawczasu poznać, by po niej sprawnie ustalić, czy to bolesne powikłanie wystąpiło:
- silny ból utrzymujący się do trzech dni,
- nieprzyjemny zapach z ust,
- zaczerwieniony pusty zębodół i jego okolice,
- promieniowanie bólu aż po okolicę małżowiny usznej, skroni i oczodołu,
- szczękościsk,
- uczucie osłabienia,
- zaburzenia smaku,
- w niektórych przypadkach występuje gorączka i powiększenie węzłów chłonnych.
Objawy suchego zębodołu są wysoce uciążliwe dla pacjenta. Z tego powodu niezbędne jest podjęcie leczenia stomatologicznego w zakresie wskazanym przez stomatologa.
Suchy zębodół – leczenie
Jak wygląda leczenie suchego zębodołu? Należy niezwłocznie zgłosić się do stomatologa, jeśli objawy się utrzymują. Lekarz przepłucze zębodół roztworem soli fizjologicznej lub roztworem antyseptycznym. W ten sposób usunie resztki martwej tkanki, bakterie oraz zalegające resztki pokarmu. Następnie lukę można uzupełnić wkładem alweolarnym — specjalnym materiałem, który wspiera proces gojenia w tym miejscu. Aplikowany zazwyczaj preparat ma połączone działanie przeciwbólowe, antyseptyczne i znieczulające — to ostatnie utrzymuje się do kilku godzin po wprowadzeniu go do zębodołu.
- Leczenie objawowe — środki przeciwbólowe
Jeśli wspieramy procesy gojenia ran, nadal nie następują one automatycznie. Utrzymujący się silny ból może być trudny do zniesienia dla pacjenta. Lekarz może zaaplikować leki przeciwbólowe dozębodołowo. Preparat umieszczony w luce zębowej może zahamować dolegliwości. Możliwe jest stosowanie także doustnych środków. Pacjent może sięgnąć po leki przeciwbólowe z różnych grup, w zależności od natężenia objawów.
- Antybiotyk
Po ekstrakcji zęba suchy zębodół występuje jako choroba infekcyjna lub nieinfekcyjna. W pierwszym typie ma podłoże bakteryjne. W rzadkich przypadkach u pacjentów z niedoborem odporności nieleczenie suchego zębodołu może sprzyjać rozsiewaniu infekcji w organizmie (drogi oddechowe, nerki, układ krążenia). Lekarz oceni, czy w przypadku wystąpienia suchego zębodołu u danego pacjenta zachodzi takie ryzyko i jak poważny jest stan zapalny. Może przepisać receptę na antybiotyk, który należy brać zgodnie z zaleceniami — pamiętajmy, że antybiotyków nie wolno odstawiać przedwcześnie, gdyż bakterie wtedy nabierają oporności na daną substancję i może dojść do groźnego nawrotu.
- Usunięcie pozostałości zęba
Możliwe jest pozostawienie resztek zęba w zębodole. W przypadku suchego zębodołu należy je niezwłocznie usunąć. Taką procedurę określamy debridementem alweolarnym.
- Inne metody
Można zastosować metody wspomagające: ozonoterapię, laseroterapię, magnetolaseroterapię. Zwłaszcza dwie ostatnie pozwalają osiągnąć dobry efekt przeciwbólowy natychmiast po zabiegu. Nie mogą one jednak zastąpić stomatologicznego leczenia suchego zębodołu.
Kiedy może pojawić się suchy zębodół?
Przyczyny już poznaliśmy wyżej. Kiedy jednak powstaje i z czego konkretnie wynika? Suchy zębodół może wystąpić już drugiego dnia po ekstrakcji. Nieleczony suchy zębodół sprawia, że objawy się stopniowo nasilają. Powstaje w sytuacji, gdy skrzep się nie wytworzył, został uszkodzony lub wypłukany.
Czego unikać po ekstrakcji zęba?
- palenia papierosów — nikotyna osłabia procesy gojenia po zabiegu wyrwania zęba,
- intensywnego płukania jamy ustnej, co może powodować usunięcie skrzepu,
- silnego szczotkowania w miejscu po usuniętym zębie, które może uszkodzić skrzep,
- spożywania posiłków zbyt wcześnie po zabiegu ekstrakcji, zwłaszcza posiłków twardych,
- spożywania alkoholu,
- spożywania gorących napojów,
- zażywania gorących kąpieli, sauny i innych form ekspozycji na wysoką temperaturę,
- aktywności fizycznej.
Jak diagnozuje się suchy zębodół?
Suchy zębodół diagnozuje się poprzez oględziny. Lekarz zaobserwuje pusty zębodół wyróżniający się brakiem obecności skrzepu. Może w nim występować martwicza tkanka. Jest bolesny przy ucisku. Okoliczne tkanki nie są zmienione chorobowo, ale ściany kostne w tym miejscu są pokryte mazistym nalotem. Pacjent nie widzi, jak wygląda suchy zębodół, ale jego dolegliwości bólowe mają znaczenie dla diagnozy. Lekarz zwraca też uwagę na symptomy takie jak nieprzyjemny zapach z ust (halitoza) lub stan okolicznych tkanek, a także węzły chłonne. Oględziny i wywiad pozwalają określić, czy jest to stan fizjologiczny po usunięciu zęba, nawet jeśli trzeba wesprzeć i przyspieszyć gojenie, czy jednak mamy do czynienia ze schorzeniem.
Jak długo trwa leczenie suchego zębodołu?
Leczenie suchego zębodołu polega zwykle na jednorazowej wizycie i następnie wizycie kontrolnej. Ma przyspieszyć gojenie i zahamować ból pustego zębodołu. Proces wytworzenia prawidłowych tkanek zajmuje do 10 dni. Nie jest to jednak pełne wygojenie — to trwa dłużej, aż do wytworzenia tkanki kostnej i jej mineralizacji, która może trwać nawet kilkanaście miesięcy. Pacjent w tym czasie nie doświadcza już bólu.
Jak długo boli suchy zębodół?
Ból może utrzymywać się przez cały czas leczenia, choć stosowanie środka dozębodołowego i leków przeciwbólowych doustnych powinno skutecznie zatrzymać dolegliwości bólowe.
Suchy zębodół – nieleczony
- wystąpienie infekcji bakteryjnej — w tej sytuacji niezbędna może być antybiotykoterapia, a nawet łyżeczkowanie zębodołu,
- zwiększone ryzyko próchnicy ze względu na nieprawidłowy skład śliny i rozsiewanie bakterii w jamie ustnej,
- powstawanie ropnia — ropień zęba powstaje w wyniku procesu zapalnego. Komora jest wypełniona martwymi tkankami. Takie powikłanie po ekstrakcji zęba jest groźne i wymaga leczenia chirurgicznego.
- zapalenie kości — od braku skrzepu po usunięciu zęba stałego do zapalenia kości jest wprawdzie długa droga, ale takie ryzyko zachodzi zwłaszcza w grupie ryzyka suchego zębodołu przy chorobach współistniejących i zaniedbanej kuracji. Zapalenie kości wymaga hospitalizacji.
Czy suchy zębodół sam się zagoi?
Część lekarzy jest zdania, że choroba ma charakter samoograniczający. Ból powinien ustąpić samoistnie w ciągu 7-10 dni. Może jednak się zdarzyć, że dojdzie do całkowitego zapalenia, w którym obserwuje się stan zapalny okolicznych tkanek miękkich, gorączkę i powiększenie węzłów chłonnych. W tej sytuacji do uzyskania poprawy mogą być niezbędne antybiotyki — w przeciwnym wypadku bakterie uniemożliwią proces gojenia.
Jak zapobiegać suchemu zębodołowi?
Należy ostrożnie dbać o higienę jamy ustnej w miejscu po usunięciu zęba. Nie szczotkujemy mocno, nie stosujemy silnych płynów do płukania — sięgamy po łagodne o działaniu antyseptycznym. Nie dotykamy skrzepu językiem. Nie palimy papierosów — z jednej strony nikotyna utrudnia gojenie, z drugiej podczas zaciągania wytwarza się podciśnienie, które może uszkodzić skrzep. Nie spożywamy twardych posiłków, które mogą go podzielić. Unikamy wysokiej temperatury i wysiłku fizycznego.
Jakie są różnice między normalnym bólem po ekstrakcji a suchym zębodołem?
Normalny ból po usunięciu zęba staje się coraz słabszy. Początkowo może być uciążliwy, gdy przestanie działać znieczulenie. Z czasem słabnie i zwykle zanika trzeciego dnia. Jeśli po wyrwaniu zęba ból utrzymuje się dłużej, zalecamy wizytę u stomatologa.
Najczęściej zadawane pytania
Czy suchy zębodół może prowadzić do infekcji?
Tak, może wystąpić infekcja bakteryjna. W leczeniu suchego zębodołu o takim podłożu stosuje się antybiotyki.
Jakie grupy wiekowe są najbardziej narażone na suchy zębodół?
Ryzyko wystąpienia suchego zębodołu wzrasta z wiekiem i jest najwyższe u pacjentów poniżej 40 roku życia, także starszych, a zwłaszcza przy chorobach współistniejących obserwowanych u Polaków w wieku średnim i starszym — miażdżycy i nadciśnieniu.
Czy hormonalne środki antykoncepcyjne wpływają na ryzyko suchego zębodołu?
Tak, doustna antykoncepcja hormonalna w szczególności sprzyja chorobie ze względu na zaburzenia krzepliwości krwi i osłabienie procesu gojenia.
Czy alkohol wpływa na ryzyko powstania suchego zębodołu?
Tak, alkohol ma działanie drażniące dla ran i może uniemożliwiać wypełnienie pustego zębodołu skrzepem.
Jak długo należy unikać aktywności fizycznej po ekstrakcji zęba?
Zaleca się rezygnację ze wzmożonego wysiłku fizycznego przez 48 godzin.
Czy stres może przyczynić się do powstania suchego zębodołu?
Potencjalnie może dochodzić do zwiększonego ryzyka suchego zębodołu u pacjentów doświadczających silnego stresu, który powoduje także nietypowe reakcje somatyczne.
Czy suchy zębodół jest zaraźliwy?
Nie, suchy zębodół nie jest zaraźliwy.
